Adem & stem

Wat is heesheid?
Heesheid ontstaat wanneer de stemplooien (stembanden) niet goed sluiten of onregelmatig trillen. De stem klinkt dan ruw, schor, kraakhelder of valt zelfs helemaal weg. Oorzaken kunnen lichamelijk zijn, zoals afwijkingen aan het stemapparaat, of functioneel, bijvoorbeeld door overbelasting, verkeerd stemgebruik of stress. Vaak is het een combinatie.

Bij langdurige overbelasting kunnen er knobbeltjes op de stemplooien ontstaan. Klachten gaan vaak samen met:
• Onregelmatige ademhaling
• Geknepen of gespannen spreken
• Praten op een onnatuurlijke toonhoogte

Zowel kinderen (bijvoorbeeld door schreeuwen of veel stemgebruik) als volwassenen (bij spreekberoepen) kunnen hier last van krijgen.

Wat is een zwakke stem?
Een zwakke stem is van nature minder krachtig en raakt sneller vermoeid. De bouw van het strottenhoofd (larynx) speelt hierin een rol. Wie een zwakke stem heeft, moet vaak harder werken om verstaanbaar te blijven, wat kan leiden tot heesheid, keelpijn of vermoeidheid.

Veelvuldig kuchen of schrapen maakt de klachten vaak erger. Vooral bij mensen die veel moeten spreken, zoals leerkrachten of zangers, kan dit erg belemmerend zijn. Een goede stemtechniek helpt om de stem sterker en gezonder te gebruiken.

Organische oorzaken van stemproblemen
Soms ligt de oorzaak van stemklachten bij een lichamelijk probleem, zoals:
• Stembandknobbeltjes of -poliepen
• Een stilstaande stemband
• Een cyste of oedeem
• Na een operatie in het halsgebied, zoals aan de schildklier

Bij langdurige klachten is het belangrijk om medische oorzaken uit te sluiten. Een KNO-arts kan dan aanvullend onderzoek doen. Wij werken volgens de Richtlijn Stemklachten en overleggen waar nodig met de arts.

Wat doet de logopedist?
De logopedist onderzoekt:
• Het stemgebruik
• De ademhaling in rust en tijdens het spreken
• De spierspanning rond keel, nek, kaak en schouders

Samen stellen we een behandelplan op. We werken aan het herstellen en versterken van de stem, zodat deze weer helder, krachtig en belastbaar wordt – en vooral: gezond blijft.

Keel- en stemklachten ("brok in de keel", globusgevoel)

Als je je stem veel gebruikt, bijvoorbeeld bij spreken of zingen, kunnen keel- en stemproblemen ontstaan. Door het intensieve gebruik raken je keel en stembanden vermoeid en geïrriteerd.

Veelvoorkomende klachten zijn:

• Een branderig of pijnlijk gevoel in de keel
• Het gevoel van een brok of prop in de keel (globusgevoel)
• Moeite met slikken
• Een gespannen of dichtzittend gevoel in de keel

Deze klachten kunnen verergeren door vaak te schrapen of te hoesten, omdat dit de keel extra belast.

Iedereen kan tijdelijk last krijgen van deze klachten, bijvoorbeeld na een feestje of tijdens een verkoudheid. Meestal verdwijnen ze vanzelf. Maar als keelpijn en stemproblemen regelmatig terugkomen, kan dit wijzen op overbelasting of verkeerd stemgebruik. Vooral mensen met een spreekberoep, studenten en zangers lopen een groter risico. Klachten kunnen dan leiden tot heesheid, stemuitval of een verminderde stemkwaliteit.

De oorzaak ligt vaak in een te grote belasting van de stem zonder voldoende herstel. Ook kan spanning in de spieren rond de keel en nek zorgen voor klachten zoals een brokgevoel of slikproblemen.

Bij aanhoudende klachten is het belangrijk om medische oorzaken, zoals poliepen of stembandknobbels, uit te sluiten. Een KNO-arts kan hiervoor onderzoek doen.

Wat doet de logopedist?
De logopedist kijkt samen met jou naar je stemgebruik en onderzoekt de werking van je stem en ademhaling. Ook wordt gelet op spierspanning rondom strottenhoofd, hals, nek en kaken.

Op basis van dit onderzoek stellen jullie een behandelplan op om je stem te herstellen en gezond te houden. Dit kan bestaan uit:

• Adem- en stemoefeningen, zoals Lax Vox
• Technieken zoals Manuele Facilitatie van de larynx (MFL), Kinesiotaping en Moving Cupping
• Ontspanningsoefeningen en mindfulness

De behandeling helpt spanning te verminderen, de stem efficiënter te gebruiken en klachten te voorkomen. Zo kun je weer met plezier en zonder pijn je stem inzetten.

Adem

Waarom is ademhaling belangrijk?
Ademhaling speelt een belangrijke rol bij spreken. Zonder een goede ademhaling is duidelijk en krachtig praten lastig. Dit kan gevolgen hebben voor het stemgebruik, de verstaanbaarheid en zelfs het algehele welzijn. Ademhaling is ook van invloed op slikken en krachtig hoesten.

Soms verloopt de ademhaling niet goed. Dit noemen we een dysfunctionele ademhaling (vroeger ook wel ‘chronische hyperventilatie’ genoemd). Dit kan klachten geven zoals:
• Benauwdheid of een opgejaagd gevoel
• Vermoeidheid of duizeligheid
• Aerofagie (lucht inslikken met klachten als boeren of misselijkheid)

Een logopedist helpt bij het aanleren van een gezonde, functionele ademhaling – zowel in rust als tijdens het spreken.

Rustademhaling
De rustademhaling is hoe je ademt als je ontspannen bent, bijvoorbeeld tijdens het zitten, liggen of slapen.

Kenmerken van een gezonde rustademhaling zijn:
• Ademen door de neus
• Buikademhaling: de buik zet uit bij inademen, trekt in bij uitademen
• Laag ademritme: 8-12 ademhalingen per minuut bij volwassenen
• Geruisloos en rustig

Voorbeelden van een verstoorde rustademhaling zijn:
• Snel en oppervlakkig ademen
• Ademen via de borst
• Mondademhaling
• Zuchten of hijgen zonder duidelijke reden

Spreekademhaling
Bij spreken gebruiken we onze adem anders. Dan is de ademhaling meer gestuurd en afgestemd op wat we willen zeggen.

Goede spreekademhaling herken je aan:
• Goede timing tussen ademhaling en spraak
• Gebruik van buikademhaling voor voldoende ademsteun
• Adem goed verdelen tijdens zinnen – pauzeren bij punten en komma’s

Voorbeelden van een verstoorde spreekademhaling:
• Steeds adem te kort komen tijdens praten
• Praten op de ‘restadem’ (doorgaan terwijl de lucht op is)
• Overmatige inspanning bij het spreken, wat kan leiden tot stemvermoeidheid of heesheid

Wat doet de logopedist?
De logopedist onderzoekt hoe u ademt in rust en tijdens het spreken. Ook kan zij metingen doen, zoals de MIP/MEP-test om de kracht van de ademhalingsspieren te meten. Indien nodig, wordt er doorverwezen naar de huisarts of longarts.

De behandeling kan bestaan uit:
• Buikademhaling aanleren
• Oefenen van neusademhaling
• Verlagen van het ademtempo in rust
• Ontspanningsoefeningen en stemhygiëne

Deze behandeling is geschikt voor mensen met:
• Astma of COPD
• Benauwdheidsklachten, bijvoorbeeld na een operatie
• Stemklachten of spanningsproblemen
• Chronische hyperventilatie (dysfunctionele ademhaling)
• Aerofagie (lucht inslikken met boeren of misselijkheid)
• Langdurige mondademhaling, bijvoorbeeld bij verkoudheid of allergieën

Meer informatie:
Alles over longen | Longfonds

Aerofagie en boeren

Sed ut perspiciatis unde omnis iste natus error sit voluptatem accusantium doloremque laudantium, totam rem aperiam, eaque ipsa quae ab illo inventore veritatis et quasi architecto beatae vitae dicta sunt explicabo. Nemo enim ipsam voluptatem quia voluptas sit aspernatur aut odit aut fugit, sed quia consequuntur magni dolores eos qui ratione voluptatem sequi nesciunt.

Kaakklachten

Sed ut perspiciatis unde omnis iste natus error sit voluptatem accusantium doloremque laudantium, totam rem aperiam, eaque ipsa quae ab illo inventore veritatis et quasi architecto beatae vitae dicta sunt explicabo. Nemo enim ipsam voluptatem quia voluptas sit aspernatur aut odit aut fugit, sed quia consequuntur magni dolores eos qui ratione voluptatem sequi nesciunt.

Chronisch hoesten

Een aanhoudende hoest kan niet alleen lichamelijk belastend zijn, maar ook sociaal beperkend. Met het SPEICH-C programma verminderen we je hoestklachten vaak al na een paar behandelingen.