Gehoor

Waarom is een goed gehoor belangrijk?
Een kind moet kunnen:

• Horen wat een ander zegt
• Horen wat het zelf zegt (voor goede uitspraak)
• Klanken herkennen en koppelen aan letters (voor het leren lezen)
• Luisteren met aandacht en concentratie

Als het gehoor niet of onvoldoende functioneert, kan het kind moeite hebben met verstaan, taalbegrip of spraakproductie. In sommige gevallen is het belangrijk dat een kind leert liplezen (spraakafzien) of gebruikmaakt van ondersteunende gebaren. Een logopedist - bijvoorbeeld in een audiologisch centrum - kan hierbij ondersteunen én gehoortesten uitvoeren of hoorapparatuur afstellen.

Middenoorontsteking en gehoorverlies

Wat is een middenoorontsteking?
Bij een middenoorontsteking kan zich vocht ophopen achter het trommelvlies, wat tijdelijke slechthorendheid veroorzaakt. Het gehoorverlies varieert meestal tussen de 0 en 50 dB (gemiddeld rond de 20 dB). Deze ontstekingen komen vaak voor bij jonge kinderen en zijn meestal binnen 5 à 6 weken over.

Gevolgen voor de spraak en taal
Als een kind in de eerste jaren regelmatig middenoorontstekingen heeft, kan dit de spraak- en taalontwikkeling belemmeren:

• Woordenschat en zinsbouw ontwikkelen zich trager
• Uitspraakproblemen ontstaan doordat het kind klanken niet goed hoort
• Op school kunnen leerprestaties achterblijven
• Verminderd gehoor kan leiden tot gedragsproblemen door vermoeidheid en frustratie

Behandeling en ondersteuning
Soms is een medische ingreep nodig, zoals het plaatsen van trommelvliesbuisjes. Dit wordt uitgevoerd door de KNO-arts. Als het gehoor zich herstelt, kan het kind de achterstand in taalontwikkeling meestal inhalen, maar dit kost tijd. Logopedie kan hierbij ondersteunen, zodat leerproblemen op school voorkomen worden.

Wat doet de logopedist?

• Trainen van luistervaardigheid, spraak en taal
• Begeleiding in spelvorm
• Aanleren van neusademhaling, wat belangrijk is voor de functie van het middenoor
• Oefenen van uitspraak en mondmotoriek

De duur en het succes van de behandeling hangen af van de ernst en duur van het gehoorverlies.

Auditieve verwerkingsproblemen (AVP)

Wat zijn auditieve verwerkingsproblemen?
Bij auditieve verwerkingsproblemen (AVP) werkt het gehoor technisch goed, maar is de verwerking van geluid in de hersenen verstoord. Een kind hoort wel, maar verstaat of begrijpt niet goed wat er gezegd wordt. Het probleem zit dus niet in de oren, maar in de hersenen.

Dit kan zich uiten in:

• Moeite met spraak- en taalbegrip
• Lees- en spellingproblemen
• Slechte concentratie of snel afgeleid zijn
• Snel vermoeid raken van luisteren
• Slecht verstaan in rumoerige omgevingen (zoals een klas of sportzaal)

AVP kan onder andere veroorzaakt worden door:

• Regelmatige middenoorontstekingen
• Erfelijke leerproblemen (zoals dyslexie)
• Neurologische aandoeningen
• Beperkte cognitieve vermogens

Wat doet de logopedist?
De logopedist helpt bij het signaleren en behandelen van luisterproblemen. Na een uitgebreide intake en eventueel aanvullend onderzoek op een audiologisch centrum (waar de logopedist bij betrokken is), wordt duidelijk of het om gehoorverlies, aandachtsproblemen of AVP gaat.

De behandeling richt zich op:

• Auditieve training
  Oefenen in het onderscheiden van klanken, klankgroepen herkennen en auditieve geheugenopdrachten.
• Compenserende strategieën
  Visuele ondersteuning zoals liplezen, vergroten van woordenschat en technieken om informatie beter te onthouden (bijv. in stukjes opdelen).
• Ouder- en schoolbegeleiding
  Tips voor een rustige omgeving thuis en duidelijke instructie op school. Soms wordt speciale luisterapparatuur geadviseerd, zoals FM- of solo-apparatuur in de klas.

Vergoeding
Zowel onderzoek als logopedische behandeling van gehoorproblemen en auditieve verwerkingsproblemen worden vergoed door de zorgverzekeraar. Een verwijzing van een huisarts of specialist is soms noodzakelijk.